Wat is stress? En wat doet het met je? Uitleg van symptomen en gevolgen

Er is geen mens op aarde die niet weet wat het is: stress. Veel mensen ervaren het zelfs op dagelijkse basis. Maar wat ís stress precies? Hoe uit het zich in lichaam en geest? En wat als je langdurig gestrest bent? In deze blogpost geef ik uitleg over wat stress met je kan doen.

Wat is stress precies?

Stress is eigenlijk niets anders dan spanning. Iets dat je nodig hebt om te kunnen functioneren. Doordat jouw lichaam adrenaline aanmaakt, kom je in een staat van paraatheid. Er stroomt o.a. zuurstofrijk bloed naar je hart, hersenen en spieren. Je ademhaling wordt hoger en oppervlakkiger. En je spieren spannen zich aan. Hierdoor kun je vechten of vluchten bij gevaar. Of dat gevaar levensbedreigend is of niet maakt daarbij niet uit. Jouw lichaam maakt in de reactie op gevaar geen onderscheid tussen een naderende brand of een deadline van je werk. Zolang jij maar kunt doen wat nodig is. In eerste instantie is deze fysieke reactie dus best functioneel.

Niet iedereen is even gevoelig voor stress. Mensen met hoogsensitiviteit, faalangst of een grote behoefte aan controle hebben er vaker mee te kampen. Maar ook genetische aanleg en omgevingsfactoren spelen een rol in de gevoeligheid.

Verschillende soorten

Er zijn vier soorten stress te onderscheiden. De ‘functionele’ stress noemen we spannende stress. Deze vorm helpt je om extra alert te zijn en goed te presteren, bijvoorbeeld tijdens een sportwedstrijd of tijdens een sollicitatiegesprek. Daarnaast bestaat ook de zogenoemde ‘frustrerende stress’, veroorzaakt door situaties die frustratie oproepen. Denk aan een lange file op de snelweg, of je partner die vergeten is om zoals beloofd ergens achteraan te gaan. De derde stressvorm kennen we als ‘schadelijke stress’. Deze ervaar je bijvoorbeeld na een traumatische gebeurtenis, bij aanhoudende pesterijen, of bij langdurig boven jouw kunnen moeten presteren. De vierde en laatste vorm is chronische stress. Die ontstaat door spanning die blijft aanhouden, waarbij jouw lichaam niet meer in ‘ruststand’ komt.

Oorzaken van stress

Hierboven las je al een aantal mogelijke situaties die tot stress kunnen leiden. Andere oorzaken zijn o.a.:

een hoge werkdruk;
een (chronische) ziekte;
een (chronische) ziekte of het overlijden van een dierbare;
een traumatische gebeurtenis (denk aan een auto-ongeluk, een inbraak, een overval, misbruik of mishandeling);
relatieproblemen;
een scheiding;
financiële zorgen;
huiselijk geweld;
een traumatische jeugd;
langdurig te veel ballen in de lucht moeten houden (bijvoorbeeld als alleenstaande ouder);
onzekerheid;
hoogsensitiviteit, en
sociale angst of een andere angststoornis.

Wanneer is stress ongezond?

Een beetje stress is niet meteen ongezond. Zo hebben we allemaal weleens spanningshoofdpijn of vermoeidheid na een drukke dag. Maar soms leidt stress tot extra, aanhoudende of terugkerende klachten. Vraagt een situatie van je om de symptomen te negeren, zodat je verder kunt? Dan houd je dat waarschijnlijk wel even vol. Maar als je langdurig signalen van stress negeert, kom je op een punt dat jouw ‘accu’ leger raakt dan gezond is. De klachten verergeren, en in het ergste geval raakt je accu helemaal op en krijg je een burn-out. Met meestal een langdurige herstelperiode tot gevolg. Het is dus goed om jouw grens hierin te bewaken.

Fysieke symptomen van stress

Fysieke symptomen van stress die je kunt ervaren, zijn o.a.:

hoofdpijn;
stijve schouders;
spierpijn;
rugpijn;
maag- en darmklachten;
zweten;
trillen;
hartkloppingen;
een verhoogd cholesterol;
hoge bloeddruk;
een lagere weerstand;
rusteloosheid;
slaapproblemen, en
vermoeidheid.

Wat is het effect ervan op je geest?

Stress kan ook leiden tot psychische klachten en veranderingen in jouw gedrag en gedachten. Een opsomming van mogelijke symptomen:

prikkelbaar zijn / een kort lontje hebben;
een opgejaagd gevoel;
veel piekeren;
somberheid;
lusteloosheid;
futloosheid;
angstgevoelens en -gedachten (‘Dit komt nooit meer goed’);
schuldgevoelens;
een gevoel van machteloosheid;
vergeetachtigheid;
een verminderde concentratie;
een slechter geheugen;
minder zelfvertrouwen hebben;
vaker moeten huilen;
moeite hebben met beslissingen maken;
minder in staat zijn om creatief of oplossingsgericht te denken;
negatieve gedachten hebben (‘Ik ben niets waard’, ‘Ik ben niet goed genoeg’);
je slachtoffer voelen;
slechter presteren;
veel of juist weinig eten;
gevoeliger zijn voor verdovende/verslavende middelen (alcohol, drugs, sigaretten, slaapmiddelen);
kritischer zijn tegenover anderen;
vermijdingsdrang (sociale gelegenheden, klusjes in huis, …), en
minder behoefte aan intimiteit.

Wat te doen bij langdurige stress?

Ervaar je op langere termijn veel stress? Dan kan het minstens zo lang duren tot je hier volledig van hersteld bent. Jouw lichaam komt tussentijds namelijk niet terug op het normale (rust)niveau. Ook bij een plotselinge, hevige stressreactie is vaak een lange hersteltijd nodig.

Voor het herstel is het ondermeer belangrijk dat je voldoende beweegt en ontspant. Ga bijvoorbeeld elke dag even naar buiten voor een wandeling. En zeg niet-noodzakelijke afspraken af als dit jou minder spanning geeft. Ook op tijd bewust worden van signalen van jouw lichaam en geest, kan helpen om het stressniveau laag te houden.

Kom je er zelf niet uit? Dan kan het verstandig zijn contact op te nemen met een (hypno)therapeut, psycholoog of coach.

In de volgende blogpost geef ik uitgebreid tips en adviezen voor het omgaan met stress. Op de hoogte blijven van mijn blogs en updates? Volg mijn bedrijfspagina op Instagram en/of houd deze website in de gaten!